Door Het energielabel is een uitstekend hulpmiddel om een energievriendelijke televisie te kiezen. Een handige klassering met kleurcode helpt je om snel de prestaties te vergelijken. En wie het etiket goed leest, vindt er het ‘typisch’ energieverbruik op terug. Alles dus om een degelijke vergelijking te maken. Althans dat dachten we.
Een paar weken geleden kwam echter aan het licht dat fabrikanten het niet altijd even nauw nemen met de correctheid van hun energielabel. En volgens een artikel van The Guardian (lees het hier) zou Samsung zelfs een soort van ‘sjoemelsoftware’ gebruiken om de test om de tuin te leiden. Concreet zou het gaan om de ‘Motion Lighting’ instelling. Deze instelling past de helderheid van het beeld aan op basis van de hoeveelheid beweging in het beeld. Op zich niets mis mee, ware het niet dat volgens het onderzoek die instelling vooral goed werkt wanneer je ze gebruikt met de officiële testbeelden, maar niet met alledaagse content. Vermits helderheid rechtstreeks verbonden is met het verbruik, zou het er dus op lijken dat ‘Motion Lighting’ vooral bedoeld is om beter te scoren in de test.
Reden genoeg vonden we om zelf even aan het testen te gaan.
,
Het ‘typisch’ verbruik dat je terug vindt op het energielabel wordt gemeten volgens een internationale norm (IEC 62087 2nd Edition). Die specificeert niet alleen de testomstandigheden, maar ook het beeldmateriaal dat moet gebruikt worden. Het wordt bijgeleverd op dvd en Blu-ray en bestaat uit een clip van 10 minuten.
Kort samengevat zijn dit de testomstandigheden:
- Het toestel moet minimum een uur op voorhand aan staan en de test moet klaar zijn voor het toestel drie uur aan staat.
- Je mag geen bijkomende modules gebruiken tijdens de test (zoals een CI+-kaart bijvoorbeeld), tenzij die ingebouwd zitten in de televisie.
- Je moet bijkomende functies zoveel mogelijk uitschakelen.
- De lichtsensor (die de helderheid van het beeld aanpast op basis van het omgevingslicht) moet uitgeschakeld zijn.
- Als beeldpreset moet je de ‘standaard’ mode gebruiken.
Vervolgens wordt de testclip gespeeld, en het gemiddelde energieverbruik dat gemeten is tijdens die tien minuten wordt dan gebruikt als ‘typisch’ energieverbruik.
,
Vermits we zelf de relevante norm in huis hebben, leek het ons niet al te moeilijk om een interessante test op te zetten. Als testtoestel gebruiken we een 55 inch Samsung UE55J6300. Daarmee doorliepen we het volgende testscenario.
- Het testtoestel krijgt een uur opwarmtijd.
- We stellen het testtoestel in op de relevante beeldmode, volume op 5.
- We schakelen de lichtsensor uit. (te vinden onder ‘Systeem -> Eco-Instellingen’)
- Vervolgens voeren we een test uit: we leveren twee uur lang beeldmateriaal aan via HDMI, en meten het gemiddeld verbruik over die twee uur.
- Als meter gebruiken we een Plugwise plug. Die heeft voor cumulatieve metingen van een uur of langer een nauwkeurigheid van 1%+/- 0,2W.
Die test voerden we uit in drie beeldmodes: ‘standaard’ met ‘Motion Lighting’ actief, ‘standaard’ zonder ‘Motion Lighting’ en ‘Film’.
De ‘Motion Lighting’ instelling vind je terug in de menu’s onder ‘Systeem -> Eco-Instellingen’. In de film beeldpreset is ‘Motion Lighting’ altijd uitgeschakeld.
Als testmateriaal namen we vier verschillende bronnen. Het officiële testmateriaal (10 minuten, 12x afgespeeld in loop, 16:9 formaat), de eerste 120 minuten van de film Inherent Vice (16:9 formaat), 120 minuten digitale televisie (VRT één, opgenomen tussen 18.00 en 20.00u, 16:9 formaat), de eerste 120 minuten van de film The Wolf Of Wall Street (2,34:1 formaat), en diezelfde film maar in 16:9 formaat gezoomd.
Samen goed voor 15 testen, van elk twee uur. Er zijn dus serieus wat televisie uurtjes versleten voor deze test.
,
De Samsung UE55JU6300 toont op zijn energielabel een verbruik van 83W.
Onze metingen gaven de volgende resultaten.
|
IEC62087 (16:9) |
The Wolf Of Wall Street (21:9) | The Wolf Of Wall Street (16:9) | Inherent Vice (16:9) | TV (16:9) | |
|---|---|---|---|---|---|
| Standaard – met Motion Lighting | 80 | 79 | 79 | 87 | 94 |
| Standaard – zonder Motion Lighting | 92 | 92 | 92 | 90 | 93 |
| Film | 122 | 122 | 121 | 122 | 122 |
Hoe interpreteren we deze resultaten?
- De ‘Standaard – zonder Motion Lighting’ instelling verbruikt 90-93W. Er is een lichte variatie afhankelijk van het bronmateriaal, maar erg groot is die niet. Dat verbruik is uiteraard hoger dan wat het energielabel aangeeft, maar dat is normaal. De energielabel test wordt immers uitgevoerd met ‘Motion Lighting’ geactiveerd, en die moet juist het verbruik laten dalen.
- De ‘Film’ mode verbruikt ongeacht het bronmateriaal 122W. Dat is echter te verwachten vermits de ‘achtergrondverlichting’ instelling, die de maximale lichtopbrengst van het scherm bepaalt, in deze mode op 18 staat, en in de standaard mode slechts op 12. Een snelle test waarbij we de film mode aanpasten en de ‘achtergrondverlichting’ op 12 zetten, wees uit dat het verbruik dan terug valt naar 92-93W, perfect in lijn met de ‘Standaard-zonder Motion Lighting’ resultaten.
- De ‘Standaard – met Motion Lighting’ test vertoont meer schommeling. De test met het officiële beeldmateriaal levert een verbruik van 80W op, een resultaat dat vlak bij het aangegeven verbruik van 83W ligt, zelfs iets beter. Ook voor The Wolf of Wall Street meten we resultaten op in lijn met het officiële beeldmateriaal, onafhankelijk of we de meting doen met de film in de originele beeldverhouding (en dus gedeeltelijk zwarte balken op het scherm), of wanneer we de film schermvullend tonen in 16:9 formaat. In deze gevallen verbetert ‘Motion Lighting’ zoals verwacht de energieprestaties.
- De test met ‘Inherent Vice’ en tv-materiaal levert echter veel minder winst op. ‘Motion Lighting’ heeft hier niet enkel minder impact, maar in het geval van de tv-beelden was het resultaat zelfs iets slechter dan zonder ‘Motion Lighting’, al moeten we toegeven dat de resultaten (93 en 94W), rekening houdend met de nauwkeurigheid van onze meter eigenlijk identiek zijn.
,
Omdat het resultaat met de TV beelden en Inherent Vice toch afwijken, vroegen we Samsung om ook even een kijkje te nemen naar onze test.
Samsung nam onze vraag bijzonder ernstig en liet vier ingenieurs uit het UK hoofdkwartier overkomen, samen met een hoogwaardige meter (een Yokogawa WT3000 Precision Power Analyser, specificaties hier). Vermits we het beeldmateriaal van onze Telenet digicorder niet konden doorgeven, herhaalden zij de test met ‘Inherent Vice’ op dezelfde televisie die wij gebruikten. Daarbij kwamen zij uit op een verbruik van 91,5W zonder ‘Motion Lighting’, en 90,4W met ‘Motion Lighting’. Iets hoger dan onze gemeten waarden, maar wel in lijn met onze metingen. De impact van ‘Motion Lighting’ is dus inderdaad erg gering. Waarom?
,
Concrete cijfers konden de ingenieurs van Samsung ons niet geven, ‘Motion Lighting’ is een eigen techniek, en de specifieke werking is uiteraard geheim, maar het principe werd duidelijk uiteen gezet.
Tussen elk videobeeld (met andere woorden, dat kan van 24 tot 100 beelden per seconde zijn) berekent ‘Motion Lighting’ hoeveel beweging er in het beeld zichtbaar is. Overschrijdt de hoeveelheid beweging een bepaalde grens, dan wordt de achtergrondverlichting een beetje gedimd. Is er te weinig beweging in beeld, dan wordt de achtergrondverlichting terug hoger gezet. Om geen zichtbare dim effecten te veroorzaken, gebeurt dit in zeer kleine stappen. Als er voldoende beweging in het beeld blijft, dan verlaagt de helderheid stap voor stap en bereikt de televisie na ongeveer 30 seconden zijn laagste helderheid.
Anderzijds, als er lang erg weinig beweging is dan kan de achtergrondverlichting gedurende lange periode op zijn hoogste peil staan. Volgens Samsung kan dat zelfs licht boven het maximum van de ingestelde achtergrondverlichting zijn. In het geval van de J6300, waar het maximum in de standaard beeldinstelling op 12 staat, zou ‘Motion Lighting’ dat tijdelijk tot 14 kunnen optrekken. Maar over het algemeen zal de achtergrondverlichting dus schommelen, en zou het uiteindelijke verbruik meestal lager liggen. Tot hoe ver de televisie de achtergrondverlichting kan dimmen, hangt bovendien ook af van het model (type achtergrondverlichting en gebruikte technologie) en van de schermmaat.
Is er impact op de beeldkwaliteit? Ja, maar dat valt nauwelijks op. De enige impact is immers op helderheid, beelden met voldoende beweging worden iets minder helder. Maar omdat die aanpassing erg geleidelijk gebeurt, zal je dat nauwelijks merken.
En waarom is de impact op ‘Inherent Vice’ zo klein? Die film is net een combinatie is van vrij veel heldere beelden, en lange sequenties met heel weinig beweging. Daardoor is het effect van ‘Motion Lighting’ erg klein. Diezelfde opmerking geldt ook voor de tv-beelden. Het Journaal, Dagelijkse Kost, en Blokken zijn niet bepaald beelden met veel beweging.
,
In de testopstelling tijdens onze ontmoeting, kon het effect van ‘Motion Lighting’ makkelijk geobserveerd worden. Op de meter was het verbruik in real time te volgen, zelfs in grafiekvorm. Rustige scènes uit ‘House of Cards’, bijvoorbeeld close ups tijdens een conversatie, deden het verbruik langzaam stijgen, maar zodra er iets meer beweging in beeld was, daalde de verbruiksgrafiek geleidelijk.
In een fragment van Avengers – Age of Ultron ging tijdens de toch wel heldere scène tussen de Iron Man Hulkbuster en Hulk het verbruik duidelijk naar beneden, uiteraard vanwege de overvloed aan actie.
‘Motion Lighting’ werkt dus duidelijk ook op ander beeldmateriaal dan het officiële testmateriaal. Maar dat de uiteindelijke impact op het verbruik afhangt van het beeldmateriaal is ook een feit.
,
Maar hoe zwaar voel je een eventueel verschil in je portefeuille? Typisch wordt er uitgegaan van vier uur tv-kijken per dag, elke dag van het jaar. Eén extra watt verbruik kost je dus op jaarbasis:1W x 4uur per dag x 365 dagen per jaar x energiekost. Met een huidige energiekost van 20 cent/kWh kom je zo aan ongeveer 0,3 euro per watt meerverbruik.
Een televisie die systematisch 15W meer verbruikt dan wat het label vermeldt, zorgt zo voor een meerkost van 4,5 euro per jaar. Dat valt al bij al nogal mee.
,
Onze test behandelt uiteraard maar één model, de UE55J6300, maar leverde toch interessante conclusies. We hebben alvast geen reden om te vermoeden dat ‘Motion Lighting’ specifiek op de testbeelden beter zou scoren. De resultaten voor ‘The Wolf of Wall Street’ en een latere test die we deden met ‘Avengers – Age Of Ultron’ leverde exact dezelfde verbruikswaarden op als de testbeelden, al dan niet met gebruik van ‘Motion Lighting’.
Anderzijds stelden we ook vast dat ‘Motion Lighting’ zijn grenzen heeft. Bekijk je veel content met bijzonder weinig beweging, en relatief heldere beelden, dan grijpt ‘Motion Lighting’ minder in, en is je verbruik dus iets hoger. Maar dat gedrag is het gevolg van hoe de werking van ‘Motion Lighting’ ontworpen is, niet omdat de software vals speelt. Van sjoemelsoftware zoals bij Volkswagen is er in dit geval dus geen sprake. Bovendien is de mogelijke financiële impact erg beperkt. Het enige mogelijke punt van discussie is of de testbeelden, die inderdaad ook veel beweging bevatten, representatief zijn voor typisch tv kijken.
